Dấu ấn khoa học công nghệ Việt Nam qua tem bưu chính

Đài vệ tinh mặt đất đầu tiên

Đài vệ tinh mặt đất Hoa Sen 1 - công trình do Liên Xô giúp Việt Nam xây dựng, khánh thành ngày 16/7/1980, được tái hiện trên mẫu tem phát hành nhân kỷ niệm 35 năm ngày truyền thống ngành bưu điện cùng năm.

Hoa Sen 1 là đài vệ tinh mặt đất đầu tiên của Việt Nam, đánh dấu bước ngoặt trong tiến trình hiện đại hóa, đưa thông tin liên lạc của đất nước hòa nhập với công nghệ vệ tinh thế giới.

Bộ tem kỷ niệm 35 năm thành lập ngành Bưu điện. Ảnh: BĐVN

Bộ tem gồm bốn mẫu, do các họa sĩ Trần Huy Khánh, Trần Ngọc Uyển, Nguyễn Hiệp và Trần Lương thiết kế. Ngoài mẫu tem về đài Hoa Sen 1, hai mẫu tem khác thể hiện hình ảnh Bác Hồ đọc báo, gọi điện, gắn liền với hoạt động của ngành bưu điện. Mẫu còn lại khắc họa anh Kim Đồng làm liên lạc, biểu tượng cho người chiến sĩ giao liên trong kháng chiến.

Từ năm 1980 đến nay, có sáu bộ tem phát hành nhân ngày truyền thống ngành Bưu điện, ghi lại những cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của lĩnh vực bưu chính, viễn thông Việt Nam.

Người Việt Nam bay vào vũ trụ

Năm 1987, ngành bưu chính phát hành bộ tem kỷ niệm 25 năm chuyến bay của người đầu tiên vào vũ trụ, gồm 7 mẫu và một block, được thiết kế dựa trên tài liệu nước ngoài, in tại Cuba.

Hình ảnh trên tem tái hiện những cột mốc lớn trong lịch sử khám phá vũ trụ của nhân loại, như vệ tinh Sputnik, trạm vũ trụ Hòa Bình, người phụ nữ đầu tiên bay vào không gian... Trong đó, có một mẫu tem khắc họa hình ảnh Anh hùng Phạm Tuân.

Mẫu tem thể hiện hình ảnh phi hành gia Phạm Tuân và Viktor Gorbatko, trong bộ tem kỷ niệm 25 năm con người vào vũ trụ. Ảnh: BĐVN

Ngày 23/7/1980, tại sân bay vũ trụ Baikonur (Kazakhstan), phi hành gia Liên Xô Viktor Gorbatko cùng Phạm Tuân bước lên tàu Soyuz 37 và thực hiện chuyến bay lịch sử. Đây là lần đầu tiên một người châu Á có mặt trong không gian, khẳng định trí tuệ, bản lĩnh và phẩm chất con người Việt Nam trong lĩnh vực khoa học - kỹ thuật.

Thành công của chuyến bay không chỉ mở ra dấu mốc đặc biệt trong lịch sử hàng không vũ trụ thế giới mà còn trở thành biểu tượng truyền cảm hứng về khát vọng chinh phục khoa học, vũ trụ và tương lai của dân tộc Việt Nam.

Vệ tinh Vinasat-1 khẳng định chủ quyền không gian

Ngày 19/4/2008, vệ tinh viễn thông Vinasat-1 được phóng thành công, đánh dấu lần đầu Việt Nam có vệ tinh riêng trên quỹ đạo. Bốn năm sau, Vinasat-2 tiếp tục lên vũ trụ, đánh dấu bước tiến dài của đất nước trong lĩnh vực công nghệ không gian.

Mẫu tem vẽ hình ảnh Vinasat-1, phát hành cùng năm vệ tinh được đưa lên vũ trụ. Ảnh: BĐVN

Sự kiện này không chỉ mở rộng hạ tầng viễn thông quốc gia, nâng cao năng lực thông tin mà còn thể hiện chủ quyền Việt Nam trên không gian vũ trụ. Thành công của Vinasat tạo nền tảng để Việt Nam từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng năm Vinasat-1 được phóng, Bộ Thông tin và Truyền thông phát hành bộ tem "Vệ tinh Viễn thông Việt Nam" do họa sĩ Lê Trí Dũng thiết kế, ra ngày 14/8/2008.

"Cha đẻ" súng Bazooka Việt Nam

Ngày 13/9/2013, Bộ Thông tin và Truyền thông phát hành bộ tem nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh giáo sư, viện sĩ Trần Đại Nghĩa (1913-1997). Bộ tem gồm một mẫu, mệnh giá 2.000 đồng, do họa sĩ Kim Liên - Lương Nhi thiết kế, khắc họa hình ảnh nhà khoa học gắn liền với những sáng chế vũ khí trong kháng chiến.

Trong suốt sự nghiệp, ông dành trọn tâm huyết phát triển ngành Tai - Mũi - Họng, từ đào tạo nhân lực đến nghiên cứu chuyên sâu về các lĩnh vực như ung thư vòm, hạ họng, thanh quản; viêm tai - xương chũm ở trẻ nhỏ; apxe não, điếc trẻ em, dị ứng và nội soi. Những công trình của ông không chỉ có giá trị y học mà còn mở ra hướng điều trị mới cho bệnh nhân trong nước.

Với những cống hiến, giáo sư Trần Hữu Tước được trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động và truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ đợt I.

Bác học nông dân gắn bó cả đời với cây lúa

Ngày 16/8/2020, bộ tem kỷ niệm 100 năm ngày sinh giáo sư, bác sĩ nông học Lương Định Của (1920-1975) được phát hành. Tem in trên nền đồng lúa trĩu bông, gắn với hình ảnh vị thầy thuốc của cây lúa - người cống hiến trọn đời để nâng cao năng suất và đưa khoa học nông nghiệp Việt Nam vươn lên.

Sinh tại Sóc Trăng, giáo sư Lương Định Của sớm theo học ngành di truyền chọn giống tại Nhật Bản, tốt nghiệp với học vị bác sĩ nông học loại ưu - học vị cao nhất trong ngành thời bấy giờ. Trở về quê hương, ông lựa chọn đồng ruộng làm phòng thí nghiệm, trực tiếp tạo ra hàng loạt giống lúa và cây trồng phù hợp với điều kiện Việt Nam, từ Nông nghiệp I, Chiêm 314 đến NN75-1, NN75-5... Các giống "mang tên bác sĩ Của" nhanh chóng giúp nông dân tăng năng suất và cải thiện đời sống.

Tem bác sĩ nông học Lương Định Của. Ảnh: BĐVN

Không chỉ dừng ở nghiên cứu, ông còn đưa ra những mô hình canh tác khoa học như "bờ vùng, bờ thửa", "cấy ngửa tay thẳng hàng", tạo ra thay đổi mang tính cách mạng trong sản xuất nông nghiệp. Từ năm1967 đến 1975, trên cương vị Viện trưởng Cây lương thực và Cây thực phẩm, ông đào tạo nhiều thế hệ nhà khoa học nông nghiệp, để lại nền tảng vững chắc cho ngành.

Những công trình và phương pháp do ông đề xuất góp phần đưa năng suất lúa gạo Việt Nam tăng nhanh, vượt tốc độ bình quân của thế giới cùng thời kỳ. Ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động (1967), truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học công nghệ đợt I (1996). Tên ông được Trung ương Đoàn lấy đặt cho giải thưởng tôn vinh các nhà khoa học trẻ từ năm 2006.

Cả đời gắn bó với hạt lúa, ông không chỉ là "bác học nông dân" mà còn là người chứng minh sức mạnh của khoa học khi đi cùng thực tiễn, đưa nông nghiệp Việt Nam từ tự cung tự cấp tiến đến hiện đại hóa.

Dữ liệu số lên tem bưu chính

Ngày 10/10/2023, tem bưu chính "Năm Dữ liệu số Quốc gia" được phát hành nhằm truyền tải thông điệp về vai trò của dữ liệu trong phát triển đất nước.

Tem Năm dữ liệu số Quốc gia. Ảnh: BĐVN

Mẫu tem duy nhất có mệnh giá 4.000 đồng, ra mắt đúng dịp Ngày Chuyển đổi số quốc gia. Trước đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số, đã chọn năm 2023 là Năm Dữ liệu số Quốc gia, nhấn mạnh việc tạo lập, quản trị và khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị mới.

Ngày Chuyển đổi số quốc gia được Thủ tướng quy định từ năm 2022, với mục tiêu nâng cao nhận thức toàn dân về việc thay đổi toàn diện phương thức sống, làm việc và sản xuất dựa trên công nghệ số.